Ένταση έχει ξεσπάσει τις τελευταίες μέρες μεταξύ Σερβίας και FYROΜ με τον Σέρβο Πρόεδρο να αποσύρει την Κυριακή όλο το διπλωματικό προσωπικό από την Σερβική Πρεσβεία στα Σκόπια, με τον λόγο πίσω από αυτήν την κίνηση να μην είναι ιδιαίτερα ξεκάθαρος και να ακούγονται διάφορα.
Η στάση της Σερβίας
Όπως δήλωσε τη Δευτέρα ο Αλεξάνταρ Βούτσιτς, το προσωπικό της Σερβικής πρεσβείας αποσύρθηκε από τα Σκόπια, αφού οι μυστικές υπηρεσίες στο Βελιγράδι έλαβαν “αποδεικτικά στοιχεία για ιδιαίτερα εχθρικές ενέργειες εναντίον των θεσμών και των οργάνων στη Δημοκρατία της Σερβίας”.
“Θα θέλαμε ο κόσμος μας να είναι προετοιμασμένος και έτοιμος. Θα γίνουν κάποιες αλλαγές στο προσωπικό μας για να προστατευτούν οι καλές φιλικές μας σχέσεις με τα Σκόπια, και παράλληλα να ξέρουμε πώς να φερθούμε στο νέο περιβάλλον που μας ήταν άγνωστο πριν από μερικούς μήνες” ανέφερε ο Βούτσιτς.
Παρόμοιες ήταν και οι δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών Ίβιτσα Ντάτσιτς στο πρακτορείο ειδήσεων Tanjug, αναφέροντας επίσης “επιθετικές ενέργειες εναντίον της Δημοκρατίας της Σερβίας”.
Τόσο ο Βούτσιτς όσο και ο Ντάτσιτς δήλωσαν επίσης ότι σε αυτές “εμπλέκεται και ξένος παράγοντας”. Ο Ντάτσιτς δήλωσε επίσης στον Tanjug ότι η Σερβία θα λάβει μέτρα για να προστατεύσει τα συμφέροντά της στην ΠΓΔΜ και πρόσθεσε ότι την επόμενη εβδομάδα, μετά τις διαβουλεύσεις, μέρος του διπλωματικού προσωπικού θα επιστρέψει στα Σκόπια. Ο πρεσβευτής ωστόσο θα επιστρέψει αργότερα.
Ο Πρόεδρος και ο Υπουργός Εξωτερικών επέμειναν ότι η Σερβία επιθυμούσε να διατηρήσει καλές σχέσεις με τα Σκόπια, προσθέτοντας, ωστόσο, ότι οι συνθήκες είχαν αλλάξει τους τελευταίους μήνες: “Θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε φιλικές σχέσεις μεταξύ Βελιγραδίου και Σκοπίων. Προετοιμασμένοι και έτοιμοι να προστατεύσουμε τη φιλία Σέρβων και “Μακεδόνων”, αλλά και να μάθουμε πώς να δράσουμε στο διαφορετικό και νέο περιβάλλον που δεν είχαμε καμία ενημέρωση μέχρι πριν λίγους μήνες”.
Η απάντηση της FYROM
Η κυβέρνηση της FYROM δήλωσε το βράδυ της Δευτέρας σε δελτίο τύπου που δημοσίευσε ότι “είναι σταθερά δεσμευμένη να επιλύει προβλήματα αντί να δημιουργεί νέα και να βελτιώνει τις σχέσεις και την συνεργασία της με τους γείτονες”.
“Όσον αφορά αυτή την συγκεκριμένη περίπτωση, χωρίς να προβούμε σε γρήγορα συμπεράσματα, θεωρούμε καλοπροαίρετη την ανακοίνωση του Βελιγραδίου ότι θα προστατεύσει την φιλία των δύο κρατών”, αναφέρεται στο δελτίο τύπου.
Τον Μάιο, το πρώην κυβερνών κόμμα στη FYROM, το VMRO-DPMNE, με επικεφαλής τον Νίκολα Γκρουέβσκι, έχασε την εξουσία και αντικαταστάθηκε από το αντίπαλο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα, με επικεφαλής τον Ζόραν Ζάεφ. Η συγκυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ με τα αλβανικά κόμματα είχε προκαλέσει πολλές εντάσεις με αποτέλεσμα την επίθεση ακροδεξιών ομάδων στην βουλή και τον τραυματισμό πολλών βουλευτών.
Η αιτία της έντασης
Σύμφωνα με δημοσιεύματα η αιτία της ανάκλησης του διπλωματικού προσωπικού έγκειται στην πρόθεση των Σκοπίων να στηρίξουν την υποψηφιότητα του Κοσόβου στην UNESCO, γεγονός που κρίνεται από τις Σερβικές υπηρεσίες ως άκρως αντίθετη με τα εθνικά συμφέροντα της χώρας.
Ωστόσο δελτίου τύπου της Σκοπιανής κυβέρνησης που δημοσιεύθηκε την Δευτέρα αναφέρει χαρακτηριστικά πως “η “Μακεδονία” αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με όλες τις γειτονικές χώρες”.
“Όταν υπάρχουν ανοικτά και ευαίσθητα ζητήματα μεταξύ δύο γειτόνων μας, η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ ακολουθεί πάντα τα συμφέροντα της χώρας, βασισμένη στις αρχές των καλών γειτονικών σχέσεων και στη βελτίωση της περιφερειακής συνεργασίας, της ουδετερότητας και της μη παρέμβασης στις διαφορές μεταξύ των χωρών” ανέφερε το δελτίου τύπου της Σκοπιανής κυβέρνησης.
Ο Βούτσιτς δήλωσε πως το Βελιγράδι περιμένει να δει αν το ζήτημα της ένταξης του Κοσόβου στην UNESCO επέρχεται στο τραπέζι, “Θα περιμένουμε να δούμε τι θα πουν τα Σκόπια και η Ποντγκόριτσα και πολλοί άλλοι”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σχετικά με το ζήτημα αυτό η νέα κυβέρνηση της ΠΓΔΜ ανέφερε ότι η απόφασή της θα στηριχθεί στην στάση που θα κρατήσουν και τα άλλα κράτη μέλη της ΕΕ “θα έχουμε κατά νου τις θέσεις της πλειοψηφίας των κρατών μελών της ΕΕ”.
Το απόγευμα της Δευτέρας και ύστερα από το δελτίο τύπου της Σκοπιανής κυβέρνησης, η Σερβία δια στόματος του υπουργού Εξωτερικών της Ίβιτσα Ντάτσιτς προειδοποίησε τα Σκόπια ότι θα αλλάξει τη θέση της για το όνομα και θα υιοθετήσει το FYROM, που χρησιμοποιεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.
“Αν η “Μακεδονία” όντως ψηφίσει υπέρ της εισόδου του Κοσόβου στην UNESCO, παρότι γνωρίζει τι χτύπημα θα ήταν αυτό για τη Σερβία και τον σερβικό λαό, θα εισηγηθώ στον Πρόεδρο Βούτσιτς ότι η Σερβία θα πρέπει να λάβει υπόψη τη θέση της Ε.Ε. για το όνομα με το οποίο αναγνωρίζουμε τη “Μακεδονία”, όπως κάνουν και αυτοί σε ότι αφορά το Κόσοβο και την UNESCO” δήλωσε ο Ίβιτσα Ντάτσιτς.
Να σημειώσουμε πως η Σερβία αναγνώρισε τη FYROM ως “Μακεδονία” πριν από 20 χρόνια.
Κόσσοβο και UNESCO
Αυτή είναι η τρίτη φορά που το Κόσσοβο προσπαθεί να μπει στην UNESCO.
Το 2015 τα Σκόπια είχαν επίσης ψηφίσει “ναι”, αλλά στην δεύτερη ψηφοφορία άλλαξαν θέση και κράτησαν ουδέτερη στάση.
Τώρα, το Βελιγράδι καταγγέλλει ότι ύστερα από παρέμβαση “ξένου παράγοντα”, όπως δήλωσε χαρακτηριστικά ο Πρόεδρος της Σερβίας, ετοιμάζονται να υποστηρίξουν και πάλι τη θέση του Κοσόβου.
Ο Πρόεδρος της Σερβίας στις δηλώσεις του έκανε λόγο “για πολύ επιθετικές ενέργειες εναντίον των θεσμών και των οργάνων στη Δημοκρατία της Σερβίας” από την πλευρά των Σκοπίων αρνούμενος ωστόσο να δώσει περισσότερες πληροφορίες.
Η υποψηφιότητα του Κοσσόβου στην UNESCO στηρίζεται στα μνημεία που βρίσκονται εκεί συμπεριλαμβανομένου και τεσσάρων ορθόδοξων μοναστηριών, που έχουν χαρακτηριστεί μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς.
Ο “ξένος παράγοντας”
Οι δηλώσεις του Προέδρου για συμμετοχή “ξένου παράγοντα” δίχως να ξεκαθαρίσει τη δήλωσή του έφεραν στο προσκήνιο πολλές θεωρίες για το ποιος είναι ο “ξένος παράγοντας” . Οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας ερευνούν το θέμα και φήμες κάνουν λόγο για την επιρροή του αλβανικού παράγοντα στην περιοχή. Η συγκυβέρνηση των Σκοπίων προωθεί αρκετές αλλαγές στην χώρα, όπως η υιοθέτηση και της αλβανικής γλώσσας ως επίσημη γλώσσα του κράτους. Το γεγονός αυτό ενισχύει τον αλβανικό παράγοντα κάτι που θεωρείται “εχθρικό” από την πλευρά της Σερβίας. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί πως μετά της αλλαγή της Κυβέρνησης, μειώνεται σημαντικά και η ρωσική επιρροή στα Σκόπια, κάτι που αυξάνει τον αμερικανικό και τουρκικό παράγοντα.
Το μόνο σίγουρο είναι πως τα πολλά αντικρουόμενα συμφέροντα στην ευρύτερη περιοχή δυσκολεύουν ιδιαίτερα την κατάσταση. Σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες, οι αναλυτές μέχρι τώρα είναι άκρως λακωνικοί και αναμένουν να τελειώσει το έργο των μυστικών υπηρεσιών των δύο χωρών προτού αρχίσουν να δημοσιεύουν σχετικές έρευνες.
