του Γιάννη Λεοντάρη
Ο νόμος επιδέχεται διάφορες «ελαστικοποιήσεις» όταν είναι σαφής ως προς το τί θεωρείται νόμιμο και τί παράνομο; Και εάν ναι, ποιός θα ορίσει αυτές τις «ελαστικοποιήσεις»; Ποιός θα ορίσει αυτές τις «κόκκινες γραμμές» πέραν των οποίων δε θα υπάρχει ανοχή;
Ας ξεκινήσουμε από το πρώτο. Ο νόμος επιδέχεται διάφορων ερμηνειών όταν είναι σαφής; Για παράδειγμα, όταν εγώ διαπράττω μία κλοπή, ή μία διάρρηξη σε ξένο χώρο χωρίς την άδεια του ιδιοκτήτη – υπεύθυνου, σε αυτές τις περιπτώσεις που ο νόμος είναι απολύτως σαφής ως προς το παράνομο των ενεργειών μου, μπορούν να «εισέλθουν» άλλες ερμηνείες που να καταστήσουν, στην πράξη, ως μη παράνομες αυτές τις ενεργειές μου; Προφανώς και όχι, διότι οι νόμοι είναι για να ισχύουν και να εφαρμόζονται. Αυτό τουλάχιστον μας μαθαίνουν σήμερα πως είναι ένα από τα βασικά συστατικά της συνοχής μιας οργανωμένης πολιτισμένης κοινωνίας: ο σεβασμός και η τήρηση των νόμων.
Τον τελευταίο καιρό βλέπουμε ωστόσο, κυρίως από ανεπίσημα – αλλά και επίσημα – πρόσωπα που σχετίζονται με τα κόμματα που κυβερνούν, μία τάση διαφορετικής «ερμηνείας» που δίνουν στην ανάγκη πιστής εφαρμογής των νόμων. Σε βαθμό που, πλέον, αγγίζουν τα όρια της δημόσιας ανοχής, αλλά έχουν και σοβαρές συνέπειες τόσο στη λειτουργία διάφορων φορέων, όσο και οικονομικές συνέπειες σε αυτούς τους φορείς και, τελικά, στο ίδιο το κράτος, δηλαδή στην τσέπη των φορολογούμενων.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι η κίνηση «no border camp» που «μετέφρασε» με το «έτσι θέλω» ως χώρο ελεύθερου camping το χώρο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με συνέπειες όχι μόνον στη λειτουργία του Πανεπιστημίου, αλλά και σοβαρές οικονομικές από τις φθορές που προκλήθηκαν και από τη χωρίς άδεια χρήση πόρων του Πανεπιστημίου.
Οι Αρχές του Πανεπιστημίου κατέφυγαν στη Δικαιοσύνη, ο αρμόδιος εισαγγελέας εξέδωσε σχετική εντολή προς την αστυνομία να απομακρύνει τα συγκεκριμένα άτομα από το χώρο, αλλά οι αστυνομικές Αρχές (που ελέγχονται από το κράτος) δεν εκτέλεσαν την εντολή του Εισαγγελέα.
Την Πέμπτη το πρωί, ο πλέον αρμόδιος από την πλευρά της κυβέρνησης, ο αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη Ν. Τόσκας, μίλησε στον ΣΚΑΙ και αναφέρθηκε σε «κόκκινες γραμμές» που, όπως είπε, εάν οι καταληψίες δεν «περνούν» τότε έχουν «ήπια αντιμετώπιση» από τις Αρχές. Ουσιαστικά δηλαδή ο υπουργός δίνει μία δική του ερμηνεία στο θέμα της εφαρμογή των εισαγγελικών εντολών (που είναι σαφέστατες και δεν επιδέχονται καμίας παρερμηνείας ή «κόκκινων γραμμών») θέτοντας μία παράμετρο (τις «κόκκινες γραμμές») που δεν προβλέπεται πουθενά από τη νομοθεσία, αλλά και μη αναφέροντας τα κριτήρια με βάση τα οποία τίθενται οι «κόκκινες γραμμές».
Πρακτικά δηλαδή, η επίσημη κυβέρνηση αναφέρει πως θα εφαρμόζει το νόμο όπως εκείνη κρίνει, εφόσον θέτει κριτήρια που δεν προβλέπονται από πουθενά στην κείμενη νομοθεσία.
Αυτό φυσικά στέλνει στους πολίτες ένα σαφές μήνυμα (για να μην πούμε και «προτροπή»): υπάρχει ο νόμος, αλλά υπάρχουν και οι «κόκκινες γραμμές». Που κανένας όμως δεν ξέρει πότε και και ποιά κριτήρια μπαίνουν. Επομένως, ουσιαστικά η κυβέρνηση προτρέπει τον κάθε πολίτη να θέσει και εκείνος τις δικές του «κόκκινες γραμμές», η απαγόρευση της υπέρβαση των οποίων θα είναι πάνω από κάθε κείμενη νομοθεσία.
Για παράδειγμα, εάν κάποιος θεωρεί ότι ο φόρος που καλείται να καταβάλλει στην Εφορία είναι πολύ μεγάλος, τότε θα βάζει μία «κόκκινη γραμμή» στο σημείο όπου θεωρεί ως «δίκαιο» τον φόρο, και το υπόλοιπο τμήμα του φόρου που θα «υπερβαίνει» την «κόκκινη γραμμή» δεν θα το πληρώνει. Αφού τα κριτήρια για τη θέσπιση των «κόκκινων γραμμών» δεν υπάρχουν, ο καθένας θα βάζει τις δικές του όπως εκείνος νομίζει…
Όπως γίνεται αντιληπτό, αυτό θα ανοίξει τον ασκό του Αιόλου γενικότερα, καθώς όταν η κυβέρνηση μέσω του πιο επίσημου τρόπου (του αρμόδιου υπουργού) ουσιαστικά κατοχυρώνει την ανοχή πέραν των ορίων που ορίζει η νομοθεσία, τότε στέλνει το μήνυμα στους πολίτες ότι μπορούν και αυτοί να κάνουν το ίδιο. Πέραν της όποιας σφόδρα αρνητικής εικόνας της χώρας στο εξωτερικό που θα δώσει αυτή η λογική, οι κυβερνώντες ας αναλογιστούν και τις μεσο-μακροπρόθεσμες συνέπειες στο εσωτερικό της χώρας. Δεν είπε φυσικά κανένας να επιστρέψουμε στο… «τάξις και ηθική», αλλά από το σημείο αυτό, μέχρι την κατάσταση που έχει σήμερα διαμορφωθεί σαφή ευθύνη της κυβέρνησης (και φυσικά και των προηγούμενων κυβερνήσεων), υπάρχει πολύ μεγάλη απόσταση…
