του Νίκου ΚΑΛΛΙΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ*
Τον τελευταίο καιρό, με την “έξαρση” της επιχειρηματικότητας στη χώρα μας, αναπόφευκτα έχουν γραφτεί πάρα πολλά και για τα Venture Capital funds. Δυστυχώς όμως, πολλές φορές τα άρθρα χάνονται στην τεχνική ορολογία και ξεχνούν να θέσουν το βασικό ερώτημα σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας των Venture Capital Funds.
Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας και των κινήτρων των VCs μπορεί να φανούν χρήσιμα τόσο κατά τη διάρκεια μίας διαπραγμάτευσης, όσο και αργότερα στη ζωή μιας εταιρείας, στην περίπτωση που κάποιο VC συμμετέχει στη μετοχική της σύνθεση.
Οι βασικές αρχές λειτουργίας ενός fund είναι πιθανώς γνωστές. Το συγκεκριμένο άρθρο όμως θα προσπαθήσει να “αποκρυπτογραφήσει” και τα λιγότερο προφανή στοιχεία του τρόπου λειτουργίας των VC funds, τα αρχικά στάδια, τη διαχείριση τους, καθώς και τις πιέσεις που δέχονται (εσωτερικά και εξωτερικά).
1. Τυπική δομή
Κάθε fund αποτελείται συνήθως από 3 διαφορετικές οντότητες:
Η πρώτη οντότητα είναι η διαχειριστική εταιρεία (Management Company) και συνήθως ανήκει στους Senior Partners του fund. Οι υπάλληλοι του fund (γραμματείς, βοηθοί, αναλυτές, συνεργάτες) είναι εγγεγραμμένοι στη συγκεκριμένη εταιρεία, η οποία επιπλέον είναι υπεύθυνη και για όλα τα έξοδα του fund: έξοδα γραφείου, ταξιδιών κλπ.
Η δεύτερη οντότητα είναι το limited partnership. Κάθε φορά που ανακοινώνεται η σύσταση ενός νέου fund 50 εκατομμυρίων, ουσιαστικά έχει συσταθεί ένα limited partnership μέσω του οποίου διοχετεύεται το ποσό αυτό. Οι επενδυτές στο fund, αυτοί δηλαδή που τοποθετούν τα χρήματα που θα διαχειριστεί και θα επενδύσει το ταμείο, ονομάζονται Limited Partners (LPs).
Η τελευταία οντότητα ονομάζεται general partnership. Αυτό είναι το νομικό πρόσωπο το οποίο έχει το ρόλο του General Partner στο limited partnership που αναφέρθηκε προηγουμένως. Οι General Partners (GPs) είναι αυτοί που διαχειρίζονται και επενδύουν τα χρήματα που έχει συγκεντρώσει το fund από τους LPs.
Important for entrepreneurs: Όπως γίνεται αντιληπτό από τα παραπάνω, όπως οι επιχειρηματίες έτσι και οι VCs έχουν και αυτοί κάποιο “αφεντικό”, στο οποίο λογοδοτούν για τις αποφάσεις και την απόδοση τους: τους επενδυτές τους (LPs).
2. Κύκλος ζωής
Ο κύκλος ζωής κάθε VC fund αποτελείται από 4 τυπικά στάδια, ενώ η συνολική διάρκεια του (αφού κλείσει η χρηματοδότησή του) είναι περίπου 10 χρόνια , με τη δυνατότητα κάποιων επεκτάσεων (συνήθως 2 επιπλέον χρόνια).
Το πρώτο στάδιο ονομάζεται Fundraising. Κατά τη διάρκεια αυτού του σταδίου, όπως κάθε startup έτσι και οι VCs αναζητούν επενδυτές. Περνούν από την ίδια διαδικασία που περνά και η κάθε startup, παρουσιάζοντας το νέο τους fund, τονίζοντας τα δυνατά σημεία της ομάδας, τη νέα τους στρατηγική και την απόδοσή τους στο παρελθόν. Το 99% του συνολικού ποσού ενός fund προέρχεται από τους Limited Partners, ενώ συνήθως το 1% προέρχεται από τους General Partners, ώστε αφενός μεν να δείξουν στους επενδυτές τους τη δέσμευσή τους προς το fund, αφετέρου δε να ρισκάρουν και τα δικά τους ιδιωτικά κεφάλαια (skin in the game).
Πιθανοί επενδυτές (Limited Partners) αυτών των fund είναι ακαδημαϊκά ιδρύματα, τράπεζες, εταιρείες, μεγαλύτερα funds που επενδύουν όχι σε εταιρείες αλλά σε άλλα fund (και ονομάζονται fund of funds), ασφαλιστικά ταμεία, συνταξιοδοτικά ταμεία, family offices (γραφεία που διαχειρίζονται την περιουσία πολύ πλούσιων οικογενειών) και κυβερνητικές υπηρεσίες (δήμοι, κοινότητες).
Κοιτώντας συγκεκριμένα την Ελλάδα οι πιθανές πηγές χρηματοδότησης ενός fund είναι πολύ λιγότερες, όπως τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, καθώς και τα ασφαλιστικά ή συνταξιοδοτικά ταμεία δεν επιτρέπεται να επενδύουν σε VC funds λόγω του πολύ υψηλού ρίσκου των συγκεκριμένων επενδύσεων.
Important for entrepreneurs: Είναι σημαντικό να γνωρίζετε κατά πόσο το VC με το οποίο συνομιλείτε βρίσκεται στη διαδικασία του fundraising ή έχει ήδη κάποιο fund από το οποίο επενδύει.
Το δεύτερο στάδιο ονομάζεται Investment Period και διαρκεί κατά μέσο όρο 5 χρόνια. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι VCs εντοπίζουν και επενδύουν σε νέες εταιρείες. Μετά το πέρας της περιόδου, το fund δεν επενδύει σε καινούριες εταιρείες, αλλά συμμετέχει με νέες επενδύσεις μόνο στις εταιρείες στις οποίες έχει επενδύσει προηγουμένως (follow-on investment). Συνήθως με το τέλος του investment period ενός fund ξεκινούν και οι διαδικασίες fundraising για το επόμενο fund από τους General Partners.
Important for entrepreneurs: Θα σας φανεί χρήσιμο να κατανοήσετε σε ποιο χρονικό σημείο του investment period βρίσκεται το fund με το οποίο είστε σε επαφή. Όταν ένα VC βρίσκεται στην αρχή του investment period μπορεί να είναι πιο επιλεκτικό με τις επενδύσεις του, ενώ όταν βρίσκεται στο τέλος αυτής της περιόδου συνηθίζεται να είναι πιο διαλλακτικό και να επενδύει με λιγότερες προϋποθέσεις.
Το τρίτο στάδιο ονομάζεται Holding Period και είναι το στάδιο στο οποίο οι VCs στοχεύουν στην αύξηση της αξίας των εταιρειών στις οποίες έχουν επενδύσει. Συνήθως, έχοντας ήδη λάβει κατά την επένδυση μία από τις θέσεις του Διοικητικού Συμβουλίου των εταιρειών, προσπαθούν μέσω της εμπειρίας αλλά και των γνωριμιών τους να ορίσουν τη βέλτιστη στρατηγική, να κάνουν τις σωστές συνεργασίες και να βοηθήσουν τις εταιρίες να αναπτυχθούν.
Important for entrepreneurs: Θα ήταν χρήσιμο να κατανοήσετε το ποσό που έχουν “προϋπολογίσει” οι VCs για follow-on επένδυση σε κάθε εταιρεία ή πιο συγκεκριμένα στη δική σας εταιρεία.
Το τελευταίο στάδιο ονομάζεται Exit Period και στη διάρκειά του οι VCs προσπαθούν να πουλήσουν το μερίδιο της επένδυσής τους, ή και ολόκληρη την εταιρία. Αυτό μπορεί να συμβεί είτε μέσω της εισαγωγής της εταιρείας στο Χρηματιστήριο (μέσω ενός IPO – Initial Public Offering), είτε μέσω μιας εξαγοράς από έναν άλλο, συνήθως μεγαλύτερο οργανισμό (acquisition). Επιπλέον είναι πιθανό να βρεθεί κάποιος άλλος επενδυτής ο οποίος μπορεί να ενδιαφέρεται να αγοράσει το ποσοστό του πρώτου VC. Τέλος οι ίδιοι οι επιχειρηματίες ενδέχεται να αποφασίσουν να αγοράσουν το ποσοστό του VC, ανακτώντας έτσι το σύνολο της επιχείρησής τους. Η εισαγωγή στο χρηματιστήριο είναι σχεδόν πάντα η προτιμότερη αλλά και πιο δύσκολη μορφή εξόδου.
Important for entrepreneurs: Στα συμβόλαια με τους VCs διαβάστε προσεκτικά και κατανοήστε τα δικαιώματα που παραχωρείτε στους επενδυτές σας για το exit. Πολλές φορές ενδέχεται οι VCs να μπλοκάρουν ένα πολύ καλό exit για εσάς, διότι δεν ανταποκρίνεται στους στόχους που έχουν θέσει ο ίδιοι (GPs) με τους επενδυτές τους (LPs).
Σε επόμενο άρθρο θα μιλήσουμε για μία σημαντική παράμετρο στη λειτουργία ενός VC fund, τα Capital Calls, αλλά και για τους τρόπους με τους οποίους βγάζουν κέρδος οι VCs και τους δείκτες με τους οποίους κρίνεται η απόδοση τους.
*Ο Νίκος Καλλιαγκόπουλος εργάζεται ως Οικονομικός Αναλυτής στο Dutch Expansion Capital και ως Διαχειριστής Επενδύσεων στο Startupbootcamp HighTechXL (ένα VC fund και ένα accelerator αντίστοιχα στο Άιντχοφεν της Ολλανδίας με εξειδίκευση στις startups υψηλής τεχνολογίας).
