στον Δημήτριο ΠΟΓΚΑ
"Δεσμούς" με την ανερχόμενη ελληνική startup κοινότητα φιλοδοξεί να δημιουργήσει το μεγαλύτερο παγκόσμιο δίκτο επιχειρηματιών, το μη κερδοσκοπικό TiE Global, το οποίο στις 3 Ιουλίου θα πραγματοποιήσει ένα bootcamp για ελληνικές τεχνολογικές startup εταιρείες στο πλαίσιο της ετήσιας παγκόσμιας συνάντησης των μελών του που θα πραγματοποιηθεί στις 4 έως 7 Ιουλίου στην Αθήνα.
Το EMEAgr είχε την ευκαιρία να συναντηθεί με το διευθύνοντα σύμβουλο του TiE Global, P.K. Agarwal, και να συνομιλήσει μαζί του για το ελληνικό startup "οικοσύστημα" και τη συμβολή του στην οικονομία της χώρας, αλλά και για τις παγκόσμιες εξελίξεις στο χώρο της τεχνολογικής startup επιχειρηματικής δραστηριοποίησης.
Όπως μας εξήγησε ο P.K. Agarwal, το TiE είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο πολύ πετυχημένων επιχειρηματιών με 60 τοπικά παραρτήματα σε 60 πόλεις σε 17 χώρες σε όλο τον κόσμο. Τα ιδρυτικά μέλη, όπως αποκαλούνται, του κάθε παραρτήματος είναι άνθρωποι που προσκαλούνται επειδή έχουν ξεκινήσει τις δικές τους εταιρείες, έχουν γνωρίσει την επιχειρηματική επιτυχία και βρίσκονται σε ένα σημείο στη ζωή τους που θέλουν να προσφέρουν πίσω στην επιχειρηματική κοινότητα. Ο τρόπος για να δώσουν πίσω είναι είτε με χρήματα είτε με το χρόνο τους για να βοηθήσουν ανερχόμενους επιχειρηματίες να επιτύχουν και αυτοί. Συνολικά υπάρχουν 2.500 τέτοια ιδρυτικά μέλη, τα οποία αποτελούν το "οικοσύστημα" του TiE. Από την άλλη πλευρά, αυτή που παίρνει, υπάρχουν τα τακτικά μέλη, αυτούς δηλαδή που θέλουν να ξεκινήσουν μία εταιρεία, τα οποία αριθμούν τα 9.000 άτομα.
Το TiE, καθώς ξεκίνησε από τη Σίλικον Βάλλεϋ, εστιάζει σε ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς της οικονομίας, με κύρια εστίαση στο tech κομμάτι. Σήμερα κατά 70% εστιάζει στο IT, επειδή ωστόσο ο συγκεκριμένος τομέας, όπως ανέφερε ο P.K. Agarwal, είναι "πανταχού παρών", διατρέχοντας διαφορετικούς τομείς της οικονομίας, το δίκτυο έχει στρέψει την προσοχή του και στους τομείς της καθαρής και της εναλλακτικής ενέργειας και της βιοτεχνολογίας, ενώ σε μικρότερο επίπεδο ασχολείται και με υποτομείς όπως η κοινωνική επιχειρηματικότητα, το λιανικό εμπόριο και η μεταποίηση.
Το δίκτυο παρέχει βοήθεια στην χρηματοδότηση των μελών του, καθώς σε περίπου 10 από τα 60 παραρτήματά του υπάρχουν τοπικά "angel" προγράμματα στα οποία τα μέλη έχουν δυνατότητα συναντήσεων με επιχειρηματικούς "αγγέλους". Από τα 2.500 μέλη, τα 500 περίπου προέρχονται από το χώρο των επενδύσεων. Επιπλέον, όπως ανέφερε ο P.K. Agarwal, το TiE λανσάρει αυτή την στιγμή μία δική του πλατφόρμα, την "Global Deal Connect", η οποία ουσιαστικά θα συνδέει στο δίκτυο του TiE με startup εταιρείες στην τυπική λογική του match-making. Στόχος είναι μέσα στα επόμενα ένα με δύο χρόνια να δημιουργηθεί μία παγκόσμια ροή κεφαλαίων και συμφωνιών. Όπως, μάλιστα, μας εξήγησε ο διευθύνων σύμβουλος του δικτύου, η πλατφόρμα αυτή μπορεί να βοηθήσει και στην περίπτωση της Ελλάδος, εάν το TiE οικοδομήσει μακροπρόθεσμους δεσμούς με τη χώρα.
Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι για τη διοργάνωση του ελληνικού bootcamp από TiE έχει δημιουργηθεί ένα συμβουλευτικό συμβούλιο ανθρώπων της αγοράς, των επενδύσεων και του ίδιου του ελληνικού startup οικοσυστήματος τόσο από την Ελλάδα όσο και από τις ΗΠΑ, προκειμένου να βοηθήσει στη διοργάνωση του bootcamp. Για αυτό τον σκοπό έχουν δημιουργηθεί τρεις επιτροπές, με προέδρους τους Νίκο Μπονάτσο, partner στο επενδυτικό fund General Catalyst, Σταύρο Μεσσήνη, συνιδρυτή του CoLab και Λουκά Πηλίτση, διευθύνοντα σύμβουλο της Piraeus Equity Advisors.
EMEAgr: Μπορείτε κατ' αρχάς να μας μιλήσετε για το bootcamp startup εταιρειών που ετοιμάζετε τον Ιούλιο στην Αθήνα;
P.K. Agarwal: Μία φορά το χρόνο διοργανώνουμε μία σύνοδο και προσκαλούμε τα μέλη μας να συναντηθούν μεταξύ τους, ώστε να ενισχύσουν και να ενδυναμώσουν τις παγκόσμιες διασυνδέσεις τους. Αυτή τη χρονιά διαλέξαμε την Ελλάδα και είμαστε χαρούμενοι που βρισκόμαστε εδώ.
Αυτό που κάνουμε κάθε φορά που πηγαίνουμε σε μία νέα χώρα, επειδή όλη μας η φιλοσοφία αφορά στο να δίνουμε κάτι πίσω, προσπαθούμε να βρίσκουμε τρόπους να κάνουμε κάτι που να έχει σημασία και να αφήνει πίσω του κάποιον αντίκτυπο. Σε αυτό το πλαίσιο διοργανώνουμε αυτό το bootcamp.
Περίπου 25 μέλη μας θα έρθουν μία ημέρα πριν από τη συγκέντρωσή μας και θα τους ταιριάξουμε με ντόπιους επιχειρηματίες. Είμαστε στη διαδικασία επιλογής 25 με 30 startup εταιρειών τις οποίες θα προσκαλέσουμε στο bootcamp και θα έχουν τη δυνατότητα να συζητήσουν για 4 - 5 ώρες με τα μέλη μας, να λάβουν την καθοδήγησή τους και να δικτυωθούν. Δεν ξέρουμε ποιο θα είναι το αποτέλεσμα από αυτές τις συναντήσεις, αλλά ευελπιστούμε μέσα από αυτή τη διαδικασία να δημιουργήσουμε κάποιες διασυνδέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο που θα διαρκέσουν.
EMEAgr: Υπάρχουν συγκεκριμένες κατηγορίες startups που θέλετε να δείτε;
P.K. Agarwal: Ανάλογα με τις εταιρείες που θα δηλώσουν συμμετοχή για το bootcamp θα διεξάγουμε μία μικρή ανταγωνιστική διαδικασία. Δεχόμαστε ήδη αιτήσεις και θα τις περάσουμε από μία διαδικασία επιλογής ώστε να είμαστε σίγουροι ότι έχουμε αξιόπιστες εταιρείες και ο χρόνος που θα ξοδέψουμε θα αξίζει τον κόπο.
Επομένως, ανάλογα με το είδος των εταιρειών που θα επιλεγούν θα διαλέξουμε τους κατάλληλους mentors, ώστε αν ας πούμε επιλεγεί μία εταιρεία βιοτεχνολογίας να φέρουμε έναν άνθρωπο από κάποιον οργανισμό που επικεντρώνεται σε αυτό. Θα δουλέψουμε δηλαδή το κομμάτι της ζήτησης αντί για το κομμάτι της προσφοράς, ώστε να γίνει το ταίριασμα ανάλογα με τις εταιρείες που θα βρούμε και να έχουν έτσι σωστή καθοδήγηση και δικτύωση.
EMEAgr: Κατά τη διάρκεια της παραμονής σας στην Αθήνα, είχατε την ευκαιρία να έλθετε σε επαφή με το τοπικό "οικοσύστημα" και ποια είναι η γνώμη σας για αυτό;
P.K. Agarwal: Μίλησα με πολλούς ανθρώπους που είναι υπεύθυνοι για το "οικοσύστημα" εδώ και μου έχει δημιουργηθεί ένα πολύ καλό προαίσθημα. Αυτό που μου αρέσει στην Ελλάδα είναι ότι δεν υπάρχει έλλειψη ανθρώπινου κεφαλαίου. Για την ακρίβεια, από ό,τι έχω ακούσει, έχει το μεγαλύτερο κατά κεφαλή αριθμό διδακτόρων στην Ευρώπη, υπάρχουν πολλά πράγματα που γίνονται για παράδειγμα στη ρομποτική...
Επομένως, υπάρχει ένα ακμάζων ανθρώπινο κεφάλαιο και νομίζω ότι η startup δραστηριοποίηση έχει ακόμη πολλά να δώσει. Θέλω να πω ότι όταν για παράδειγμα στις συγκεντρώσεις του Open Coffee μαζεύονται εκατοντάδες άνθρωποι, αυτός είναι πολύ σημαντικός αριθμός. Έχω εντυπωσιαστεί.
Ωστόσο, είναι ακόμη σε αρχικά στάδια, αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να συνεχίσουμε να αποκτούμε το "μομέντουμ" και να του δώσουμε μία μικρή ώθηση και για αυτό μου άρεσε η ιδέα του να βοηθήσει σε αυτή τη διαδικασία το TiE.
Αντιλαμβάνομαι ότι συμβαίνουν πολλά καλά πράγματα, ευελπιστώ η κυβέρνηση να είναι προσηλωμένη και να στηρίξει αυτό το "οικοσύστημα". Πολλές φορές το πρόβλημα δεν είναι τα χρήματα, αλλά η ηγεσία, και φοβάμαι ότι οι πολιτικοί ηγέτες πολλές φορές δεν αντιλαμβάνονται το σημαντικό τους ρόλο που έχουν στο να εστιάσουν πραγματικά, να ενθαρρύνουν και να αναθρέψουν αυτού του είδους τα "οικοσυστήματα".
Είμαι πολύ αισιόδοξος ότι όλα όσα συμβαίνουν θα συνεχίσουν να παράγουν αποτελέσματα μέσα στα επόμενα δύο με τρία χρόνια και θα δούμε νέες μορφές απασχόλησης και οικονομικής ανάπτυξης μέσω της επιχειρηματικότητας.
Έχω γενικά την αίσθηση ότι τα πράγματα για την Ελλάδα είναι καλύτερα από ό,τι οι Έλληνες νομίζουν ότι είναι. Βλέποντας τα πράγματα ως τρίτος και χωρίς να έχω μεγάλη έκθεση στο τι γίνεται, βλέπω πάρα πολλές δυνατότητες. Το σημαντικό νομίζω είναι να συνεχίσουμε να κάνουμε τα σωστά πράγματα. Έχω πάντα ένα ρητό ότι τα καλά πράγματα συμβαίνουν όταν υπάρχει ξεκάθαρο όραμα.
Αν υπάρχει, λοιπόν, κάτι που πρέπει να κάνει η πολιτική ηγεσία είναι να δημιουργήσει ένα όραμα στο οποίο συλλογικά θα επενδύσουν οι άνθρωποι.
Βρισκόμαστε σε μία οικονομία της γνώσης και το ανθρώπινο κεφάλαιο είναι η πρώτη ύλη. Η Ελλάδα έχει όλη αυτή την πρώτη ύλη και αυτό που χρειάζεται είναι μερικές διεργασίες ώστε να μπορέσουμε να "δουλέψουμε" αυτή την πρώτη ύλη σε ένα τελικό προϊόν και να πάμε να το πουλήσουμε. Και για αυτό πιστεύω ότι οι άνθρωποι εδώ, τουλάχιστον στο επιχειρηματικό περιβάλλον, είναι ενθαρρυμένοι και αισιόδοξοι και προσπαθούν να βγουν προς τα έξω.
Υπάρχουν πολλές προκλήσεις, η ανεργία των νέων είναι μία πολύ μεγάλη πρόκληση, αλλά δεν υπάρχουν εύκολες και γρήγορες λύσεις. Αυτό που χρειάζεται είναι ξεκάθαρο όραμα, αποφασιστικότητα και επιμονή.
EMEAgr: Από την εμπειρία σας, με ποιον τρόπο θα μπορούσαμε να "επιταχύνουμε" αυτό το "οικοσύστημα" ώστε να αναπτυχθεί γρηγορότερα;
P.K. Agarwal: Θα έλεγα ότι υπάρχουν τρία σημεία.
Το πρώτο αφορά καθαρά στη συλλογική ηγεσία, την επιχειρηματική και πολιτική, αλλά και την κοινωνική, τους ανθρώπους-"είδωλα". Αν όλοι ξεκινήσουν να συζητάνε για το ότι το μέλλον της Ελλάδος βρίσκεται στην επιχειρηματικότητα (όπου και ιστορικά αν το δούμε η ελληνική κοινωνία από την αρχαιότητα επιχειρούσε σε παγκόσμιο επίπεδο) τότε όλοι θα λάβουν το μήνυμα.
Μαζί με αυτό υπάρχει και το θέμα της αλλαγής νοοτροπίας, γιατί έχω την εντύπωση ότι υπάρχει ακόμη το "στίγμα" της αποτυχίας. Πρέπει να πούμε ότι δεν είναι κακό να αποτύχουμε, ας γιορτάσουμε μία αποτυχία.
Το δεύτερο σημείο είναι ότι κάποια στιγμή χρειάζεσαι χρήματα. Όσο περισσότερα κεφάλαια "σποράς" υπάρχουν ή τα κοινωνικά κονδύλια που διαθέτει η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι κρατικές χρηματοδοτήσεις που μπορεί να δίνει η κυβέρνηση τόσο πιο πολύ θα αυξηθεί το οικοσύστημα.
Και το τρίτο σημείο είναι ότι συμβαίνουν πολλά πράγματα στη βάση, στις "ρίζες" αυτού του οικοσυστήματος. Πρέπει να δοθεί περισσότερη υποστήριξη σε αυτές τις "ρίζες". Και μόνο να πηγαίνουν οι επιχειρηματικοί, οι κοινωνικοί και οι πολιτικοί ηγέτες στις συγκεντρώσεις αυτής της βάσης του οικοσυστήματος και να λένε ότι είναι μαζί τους, ενθαρρύνει πολύ αυτούς τους ανθρώπους.
Αυτά είναι τα "ήπια" πράγματα, υπάρχουν ωστόσο και τα "σκληρά" πράγματα, κυρίως σε ό,τι αφορά στα χρήματα. Ωστόσο, πάντοτε λέω ότι τα χρήματα δεν είναι το πρώτο πράγμα, είναι ζήτημα προτεραιοτήτων, τα λεφτά πάντα θα υπάρχουν. Και πάντοτε έχω την αίσθηση ότι εάν υπάρχει αυτή η συλλογική θέληση τα χρήματα θα βρεθούν.
Και ένα τελευταίο σημείο είναι ότι για να κάνεις κάποιον επιχειρηματία επιτυχημένο χρειάζεσαι ένα δυνατό πρότυπο. Και είναι που έρχεται το TiE και τα παραρτήματά του, τα οποία σου δίνουν τα πρότυπα που είναι διατεθειμένα να ξοδέψουν από το χρόνο τους για να δώσουν πίσω.
Όλα αυτά μαζί είναι πράγματα που κάνουν τα "οικοσυστήματα" να ακμάσουν, αλλά πιστεύω ότι στην Ελλάδα έχουν μπει και τα θεμέλια και τα "τούβλα" στο "οικοδόμημα", το οποίο αποκτά "μομέντουμ" και ωριμότητα. Είμαι πολύ αισιόδοξος.
EMEAgr: Σκοπεύετε να ιδρύσετε και κάποιο τοπικό παράρτημα στην Ελλάδα;
P.K. Agarwal: Κάνουμε ένα μικρό αρχικό βήμα με τη διοργάνωση του bootcamp και νομίζω ότι με όλο τον ενθουσιασμό που βλέπω για το bootcamp θα αποτελέσει κάτι πολύ παραγωγικό. Δεν θέλω να είμαι υπερβολικά αισιόδοξος, ο χρόνος θα δείξει πόσο επιτυχημένο θα είναι, αλλά θα αποτελέσει μία καλή εισαγωγή της επιχειρηματικής κοινότητας στο TiE και ελπίζουμε ότι το TiE θα έχει μία παραγωγική συμβολή σε αυτήν. Και σε αυτό το σημείο θα μπορέσουμε να ρωτήσουμε, όχι εμείς ως TiE, αλλά συλλογικά εάν έχει νόημα (να γίνει κάτι τέτοιο).
Ωστόσο, πάντοτε βλέπαμε τα κατά τόπους παραρτήματα ως κάτι το πολύ τοπικό, επειδή η επιχειρηματικότητα είναι σε τοπικό επίπεδο από τη φύση της. Αν υπάρχει μία "κρίσιμη μάζα" ανθρώπων στην Ελλάδα για τους οποίους η παρουσία του TiE θα είχε μία αξία, τότε θα ήταν μεγάλη τιμή για εμάς να δουλέψουμε με αυτούς τους ανθρώπους. Και εάν δημιουργηθεί ένα τέτοιο παράρτημα, τότε θα έλθει το καλύτερο μέρος, γιατί θα γίνει μέλος ενός πολύ επιτυχημένου παγκόσμιου δικτύου, και μετά θα έλθει το ερώτημα πώς η Ελλάδα συνδέεται με το δίκτυο και αντίστροφα.
Αλλά δεν είμαστε εμπορικός ή κερδοσκοπικός οργανισμός, οπότε δεν έχουμε λόγο να "σπρώχνουμε" την ιδέα, εάν είναι να γίνει, θα γίνει και θα γίνει για τους σωστούς λόγους.
EMEAgr: Ποια είναι η άποψη της Σίλικον Βάλλεϋ γενικότερα για το ελληνικό startup "οικοσύστημα";
P.K. Agarwal: Υπάρχουν ορισμένες πολύ αξιόλογες πρωτοβουλίες που έχουν δημιουργηθεί, όπως οι Silicon Valley Greeks & Greekamericans, ωστόσο θα έλεγα γενικά ότι η Ελλάδα ως χώρα δεν έχει κάνει σωστό μάρκετινγκ του εαυτού της, σε σύγκριση με μικρές χώρες όπως για παράδειγμα η "επιθετική" Χιλή. Πιστεύω ότι σε αυτόν τον τομέα πρέπει να γίνει ακόμη πολύ δουλειά για να μπορέσει να σταλεί το "μήνυμα".
Και νομίζω ότι τέτοιου είδους μηνύματα είναι σημαντικά, γιατί δίνουν στους επενδυτές την αίσθηση ότι σε αυτή τη χώρα υπάρχει μία ευκαιρία.
EMEAgr: Μία άλλη συζήτηση εδώ στην Ελλάδα είναι ότι οι startups και όλο αυτό το "κύμα" επιχειρηματικότητας είναι λύση εξόδου από την οικονομική κρίση. Συμφωνείτε με αυτό;
P.K. Agarwal: Συμφωνώ απόλυτα. Προφανώς δεν υπάρχουν γρήγορες λύσεις για αυτή την οικονομική κρίση, ωστόσο θα χρησιμοποιήσω ένα παράδειγμα από τις ΗΠΑ: Μία έρευνα από το Kaufmann Foundation πριν από τρία χρόνια έδειξε η καθαρή συμβολή των εταιρειών του Fortune 500 στην ανάπτυξη της αγοράς εργασίας των ΗΠΑ τη εικοσαετία 1985 - 2005 ήταν μηδενική. Όλη αυτή η ανάπτυξη, δημιουργήθηκαν περίπου 20 εκατ. θέσεις εργασίας, προήλθε από μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Από την άλλη, έχεις δύο χώρες με πάρα πολύ μεγάλο πληθυσμό, την Κίνα και την Ινδία, οι οποίες γίνονται πολύ πιο "επιθετικές" και οι εταιρείες του Fortune 500 ενδιαφέρονται για μεγάλες αγορές, οπότε τους λένε ότι θα σας δώσουμε πρόσβαση σε αυτές τις αγορές, αλλά δεν βρίσκεστε εδώ μόνο για να εκμεταλλευθείτε αυτές τις αγορές, θα πρέπει να φέρετε την παραγωγή, τον τομέα υπηρεσιών ή την έρευνά σας στη χώρα. Επομένως, φυσικά, πολλές μεγάλες εταιρείες δημιουργούν θέσεις εργασίας εκεί που βρίσκονται οι αγορές.
Επομένως, αν τα συνδυάσουμε όλα αυτά, βλέπουμε ότι το μέλλον, ακόμα και στις ΗΠΑ, και σίγουρα για πολλές χώρες στην Ευρώπη, είναι η επιχειρηματικότητα.
Και δεν είναι μόνο ξεκινάς μία εταιρεία, αλλά να την φθάνεις σε ένα σημείο και από εκεί, επειδή η Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα μία μικρή χώρα 11 εκατ. ανθρώπων, να σκεφθείς πώς θα την κλιμακώσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αυτό το πλαίσιο, η αποστολή του Έλληνα πρωθυπουργού στην Κίνα είναι για παράδειγμα μία προσπάθεια προσέγγισης σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά νομίζω ότι γίνεται μέρος της τρέχουσας ατζέντας με ποιο τρόπο θα προωθήσουμε τη χώρα ανά τον κόσμο σε τακτική βάση.
Παρά την οικονομική κρίση, πρέπει να λάβετε μία μικρή μερίδα των πόρων και να συνεχίσετε να εστιάζετε σε παγκόσμιο επίπεδο. Αλλά και για την startup κοινότητα, η ανάπτυξη θα πρέπει να έλθει από κάπου εκτός Ελλάδος, επειδή είναι γεγονός ότι οι αγορές είναι παγκόσμιες.
EMEAgr: Σε παγκόσμιο επίπεδο, σε ποιο σημείο θεωρείτε ότι βρίσκεται η startup επιχειρηματικότητα σήμερα;
P.K. Agarwal: Νομίζω ότι σε όλο τον κόσμο το "startup κίνημα" αυξάνεται περίπου 20 με 25% σε δραστηριότητα κάθε χρόνο, ακόμα και σε οικονομίες όπως η Ινδία και η Κίνα, κατά κύριο λόγο εξαιτίας των ευκαιριών που δημιουργούνται μέσα από όλους τους μετασχηματισμούς και τις αλλαγές που πραγματοποιούνται σε τομείς όπως το IT, η καθαρή τεχνολογία κλπα.
Θεωρώ ότι επιτέλους οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι μπορώ πάντοτε να βρω μία δουλειά, αλλά κοιτώντας την ευρύτερη "εικόνα" υπάρχουν τέτοιες συνεχόμενες αλλαγές που δημιουργούν πολλές ευκαιρίες. Επίσης έχει να κάνει πολύ με το γεγονός ότι κυρίως στις νεότερες οικονομίες υπάρχουν πολλοί νέοι άνθρωποι, οι οποίοι κάποια στιγμή θέλουν να δοκιμάσουν κάτι.
Γενικά θα έλεγα ότι παγκοσμίως υπάρχει μία ραγδαία ανάπτυξη στη startup δραστηριοποίηση. Ακόμα και σε πιο παραδοσιακές κουλτούρες υπάρχει μία μεγαλύτερη αποδοχή της αποτυχίας.
Το δύσκολο πράγμα είναι ότι το νομικό και όλο αυτό το σύστημα πρέπει να αλλάξει επίσης, ώστε εκτός από το "στίγμα" της αποτυχίας να αντιμετωπίσεις και τις οικονομικές ποινές που υφίσταται κάποιος που αποτυγχάνει, γιατί αυτό τα "σκοτώνει" όλα πολύ γρήγορα. Πιστεύω ότι οι πολιτικές ηγεσίες θα πρέπει να παράσχουν το κατάλληλο νομικό πλαίσιο.
Θα έλεγα ότι σε κάθε χώρα υπάρχει ένα τεράστιο "κίνημα" startup δραστηριοποίησης και το ίδιο συμβαίνει και στην Ελλάδα.
EMEAgr: Ποια είναι η θέση της Ελλάδος ή της Ευρώπης γενικότερα σε αυτό τον παγκόσμιο startup "χάρτη";
P.K. Agarwal: Ξέρετε, δεν είχα την ευκαιρία να περάσω πολύ χρόνο με τις startups, αλλά κάποιες από αυτές που μίλησα δεν νομίζω ότι είχαν έλλειψη ιδεών ή εκτέλεσής τους, αλλά του τρόπου με τον οποίο οι startups αναπτύσσονται. Για αυτό χρειάζεται το "οικοσύστημα" και αυτό δεν εξαρτάται μόνο από τον επιχειρηματία, αλλά από το "οικοσύστημα γενικότερα", το πολιτικό πλαίσιο και την ηγεσία.
Όσον αφορά όμως στις ιδέες που ακούω ή στο πάθος που βλέπω, νομίζω ότι είναι το ίδιο καλά όσο και σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο. Αυτό είναι καλό, γιατί οι επιχειρηματίες πάντοτε βρίσκουν μία λύση στο τέλος.
Νομίζω ότι η startup δραστηριοποίηση στην Ελλάδα κερδίζει το "μομέντουμ" και θα συνεχίσει να αυξάνεται και θα πρέπει η ηγεσία να συνεχίσει να την προωθεί ώστε σε πέντε χρόνια να αποτελέσει μία σπουδαία ιστορία.
EMEAgr: Κλείνοντας, ποιες τάσεις βλέπετε στην παγκόσμια τεχνολογική startup δραστηριοποίηση;
P.K. Agarwal: Το IT είναι ακόμη πολύ δυνατό και συγκεκριμένα τα big data, τα οποία είναι ακόμη σε αρκετά πρώιμα στάδια και θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια. Στο επιχειρηματικό IT χρησιμοποιούμε τον όρο "υποδομές μέσω λογισμικού" (software-driven infrastructure), γύρω από το οποίο υπάρχει επίσης μεγάλο κίνημα. Το mobility θα συνεχίσει να αναπτύσσεται. Αυτοί είναι οι τρεις τομείς που από τεχνολογικής πλευράς θα έχουν μεγάλη ανάπτυξη.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι τα social media γενικότερα έχουν αρχίσει να "εξαντλούνται" σε αυτό σημείο, αλλά υπάρχει ακόμη πολύ δραστηριότητα σε τοπικό επίπεδο στο B2C, με το ηλεκτρονικό εμπόριο να μετακινείται σε μία επόμενη γενιά, αλλά το B2B είναι πολύ δυνατό και βλέπεις πολλά πράγματα να γίνονται εκεί.
Επίσης, η ρομποτική, η οποία είναι πολύ ανερχόμενη και στην Ελλάδα. Υπάρχουν για τη χώρα τεράστιες δυνατότητες εκεί και νομίζω ότι επειδή δεν αποτελεί μία "δεσμευμένη" αγορά πρέπει να διασφαλίσουμε συλλογικά ότι η Ελλάδα θα λάβει ένα μέρος από αυτή την "πίτα". Είναι καλό να δημιουργείς ένα "όνομα" για τη χώρα σου όχι μόνο στην επιχειρηματικότητα γενικά, αλλά και σε συγκεκριμένους τομείς που είσαι δυνατός.